HomeOld_PostsUkuqondisisa indlela yeSADC

Ukuqondisisa indlela yeSADC

Published on

Ilotshwe nguGolden Guvamatanga yatolikelwa nguPatence Rusare

UKUQONDISISWA kwendlela yokuthola inotho kunhlanganiso yeSouthern African Development Community (SADC) kwaqala ngesikhathi umphathisihlalo omutsha walinhlanganiso enikeza umbiko wokwamukela isihlalo sakhe edholobheni leVictoria Falls kuviki ezimbili ezisanda kwedlula.
Ukuphatha kwake impondo kumhlangano wabo mongameli bamazwe aseningizumu owamatshumi amathathu lane kuzoletha intuthuko elizweni leZimbabwe njalo.
Kuze kube ngumnyaka ophelileyo, ilizwe leZimbabwe balihleli liyinkulumo kumihlangano yenhlanganiso yeSADC ngoba ibandla leMDC lalilwisa ukugcoba ilizwe leZimbabwe udaka.
Kusukela ngo 2007 inhlanganiso yeSADC ibe ikhangelisisa njalo uzama ukulungisa umumo wezombusazwe eZimbabwe.
Kodwa konke lokhu kwagxiba lukhetho lukaNtulikazi 31 ngomnyaka odluleyo, lapho umongameli welizwe uPresident Mugabe lebandla leZANU PF lanqoba ngomvutho omkhulu.
Ngensonto, umhlangano lo uvulwa,uMongameli uMugabe wayamukelwa yimgido yesintu eyayigcwele idholobho lonke, iqondisa ukuthi usengumphathisihlalo omutsha wenhlanganiso yeSADC.
Waqala ngokukhumbuza omongameli bakwamanye amazwe ababelitshumi lantathu, ababeze kulumhlangano ukuthi kumele bahloniphe labo abasungula ukukhulula izwekazi leAfrica.
Wabathatha wababuyisela emuva, lokhu kutshengisa ukuthi izwekazi beseliphambuka endlelni ngoba lingasahloniphi amaqhawe abo.
Wathi izwekazi leAfrica, selikhohlwe amaqhawe abo asungula inkululeko ikakhulu owake waba ngumongameli welizwe leTanzania uMwalimu Julius Nyerere.
“Abasungula iFrontline States asiselabo ngaphandle kuka Kenneth Kaunda,” kutsho uMongameli uMugabe.
“UNyerere oweTanzania sowasitshiya, uMachel oweMozambaque laye sowasitshiya, uNetho oweAngola sowasitshiya kuthi loSir Sereste Khama owe Botswana laye sowasitshiya.
“Yibo abasungula iFrontline States eyasungula iSADCC elabo C ababili.
“Inhlanganiso yeSADCC yiyo eyayikhona ngalesosikhathi amazwe amanengi ethola inkululeko.”
IFrontline States yayilamazwe amahlanu aseningizimu ezwekazi leAfrica ayekhangelane le Rhodesia abalisa iAngola, iBotswana, iMozambique, iTanzania leZambia.
Isungulwa ngo 1970, amazwe la ayesanda kuthola uzibuse, njalo wonke ayegqilazwe ngamazwe asentshonalanga njalo wonke aphathisa amanye mazwe ukuze balwisane lesitha.
Babelokunye okwakuhambelana.
Kumazwe la, izifundiso lamanga avela kumazwe asentshonalanga ayengasebenzi.
Inhlelo zabo yizo ezaletha indlela yekusasa yamazwe eseningizimu yeAfrica lamazwe athuthukayo wonke.
Umongameli uMugabe wasikhumbuza ngokuzalwa kwenhlanganiso ye OAU esiyi AU lamhlanje, eyiyo eyahlela ukuthi inkululeko yeAfrica izakudluliswa lugatsha lweLiberation Committee olwaluseTanzania.
“Amabandla ayelwela inkululeko wonke ayekhonale, kuthi amanye amazwe elamanengi njengathi sasile ZANU Lle ZAPU, iNamibia ile SWAPO le SWANU le ANC e South Africa,” kutsho umongameli Mugabe.
“Kuthi impumela yayilomvutho impela.
“Izwekazi leAfrica lakhululeka.
“Kodwa asibahloniphe labo abenza sakhululeka.
“Inengi lenu ngoba liyibukhokheli obutsha, selikhohliwe ukuthi inkinga zokukhulula izwekazi le Africa zathalwa lilizwe elilodwa, iTanzania.”
Umongameli Mugabe uthi yiloba izwekazi lenze okuthiwe eAddis Ababa eEthiopia ukuhlonipha oKwame Nkrumah owe Ghana loNelson Mandela oweSouth Africa, akula okwenzelwa uNyerere kungenani lokuthi wasebenza gadalala.
“UNyerere, angitsho ukuthi wayemkhulu ukwedlula bonke, kodwa akula ngitsho okhuluma ngaye kumbe imifanekiso esikhumbuzo ngaye,” kutsho umongameli uMugabe.
“Ngithi hayi hayi, kumele simkhumbule.
“Sincedeni, ngincedeni ukuze sihloniphe uMwallimu kunhlanganiso yeAU.
Edolobheni leVictoria falls, kwabalokuhlanganisela ndawonye amakhanda ilizwe leZimbabwe libonisana lamazwe aseningizimu yeAfrica ukuthi bangenzani ukuthi bathaphe inotho yezwekazi leli ngoba igcwele amatshe aligugu lamafutha.
Ilizwe leZimbabwe lisebenza luqondane logwalo lweZIMASSET olukhuluma okufanayo.
Esamukela isihlalo sakhe esitsha, uMongameli Mugabe wafunga wagomela ukuthi uzakuphathisa inhlanganiso yeSADC, njalo watshengisa ukuzinikela ekuthuthukiseni impilo zabantwana beningizimu yeAfrica.
Wabonga inhlanganiso yeSADC ngokusekela ilizwe leZimbabwe lapho lihlangana lenkinga ezithize ezalethwa yizibopho zomnotho welizwe.
Kwakubuthene abantu abedlula amakhulu ayisikhombisa abalisa abaphathintambo, umgcinisihlalo weAU Commission uDokotela uNkosazana Dlamini Zuma, umabhalane omkhulu weSADC uDokotela u Stergomena Lawrence Tax, abameli bamadale ephalamende, amaphathi bokuthula elizweni, labanhloniphekayo abakwanye amazwe.
Ilizwe lithi lizakuphathisa iningizumu yeAfrica ukuze igcwalise konke ekufisayo.
Umongameli weZambia uMichael Sata lowe Angola uJose Eduardo dos Santos bathumela abasekeli babo.
Umhlangano wathi usiyaphetha ngoMvulo, kwezwakala imisindo yezimota zabomongameli zikhala, okutshengisa ukudalwa kutsha kwenhlanganiso yeAfrica.
Abalendlelebe kwabalalele.
Indaba le ithethwe ku The Patriot yamhlaka Ncwabakazi 22 – 28 2014.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

Latest articles

Kariba Municipality commits to President’s service delivery blueprint

By Kundai Marunya IT is rare to find opposition-controlled urban councils throwing their weight on...

The resurgence of Theileriosis in 2024 

THE issues of global changes, climate change and tick-borne diseases cannot be ignored, given...

Britain haunted by its hostile policy on Zimbabwe

TWO critical lessons drawn from the recent debate on Zimbabwe in the British House...

The contentious issue of race

 By Nthungo YaAfrika AS much as Africans would want to have closure to many of...

More like this

Kariba Municipality commits to President’s service delivery blueprint

By Kundai Marunya IT is rare to find opposition-controlled urban councils throwing their weight on...

The resurgence of Theileriosis in 2024 

THE issues of global changes, climate change and tick-borne diseases cannot be ignored, given...

Britain haunted by its hostile policy on Zimbabwe

TWO critical lessons drawn from the recent debate on Zimbabwe in the British House...

Discover more from Celebrating Being Zimbabwean

Subscribe now to keep reading and get access to the full archive.

Continue reading