HomeOld_PostsSokuyisikhathi sokuthi sigcine imbali yamaqhawe ethu

Sokuyisikhathi sokuthi sigcine imbali yamaqhawe ethu

Published on

Ilotshwe nguMunhamu Pekeshe yatolikelwa nguPatience Rusare

Ngensuku ezedluleyo ngihambe eNational Archives lapho okugcinwa imbali yelizwe ngisiyadinga imbali yamaqhawe ngilungiselela ilanga lamaqhawe.
Ngingelaqiniso lokuthi ngiqalisele ngaphi, ngaqala ngesiqinti samaqhawe esisemnyango usanda kungena.
Ngemva kokukhangela khangela, ngahugwa ngamaqhawe amabili, uGeorge Rubatso Marange loDaniel Madzimbamuto.
KuMarange ngakhangwa ngeminye imbiko ayiyengeko kusihloko sendaba kuthi kuMadzimbamuto kwakungubhalo ongaphumanga kuhle.
Kugwalo olumumethe imbali yakhe kwakubhalwe “omunye wabanengi wezibotshwa zempi”
Ngathi wothi ngixoxe logcinimbali owayekhona ngalelolanga ngembiko yamaqhawe la ababelayo.
Umgcinimbali wathi ngikhangele uMadzimbamuto ngoba belembali ethize ngaye ngoba imuli yakhe yayibuye lemibhalo ethize emayelana laye.
Ngathi ngisebenzisa internet ngabona ukuthi kwakulo kumbalwa okwa kulotshwe ngoMadzimbamuto kodwa uMarange kwaku lokulutshwane kakhulu.
Kungenxa yalokhu ngaqala ngo George Rubatso Marange.
Ngazimisela ukutshona ilanga lonke ngidingisisa ngalindoda.
Ngangifuna ukuzwisisa njalo ukwazi ukuthi wayeyindoda enjani.
Ngangifuna njalo ukuzwisisa imisebenzi yakhe.
Kodwa amadlabuzane ami aphenduka aba yikuthukuthela ngemva kokuba ngihlangane lemibhalo emithathu eyayimumethe kaMarange.
Eyokuqala kwakungumbhalo we A guide to Heroes Acre, kulandela umbhalo owawukwelinye iphephandaba lomunye njalo oweChristain Care.
Kwaba yikho ukuphela kwembali kaMarange.
Kwakungela okubhaliweyo okuvela emulini kumbe kubangane ngempilo kaMarange.
Ngazibuza, yikho lokhu esizakunikeza ikusasa?
Singabe sikhangelane lokuchitsheka kwembali yamaqhawe ethu?
Nxa kungela okunengi ngoMarange ngemva kweminyaka emilutshwane efile kuzabe kunjani ngemva kweminyaka engamatshumi amahlanu?
Kusiyafika kuhola letshumi ekuseni ngasengiqedile phose imibhalo yonke sengisalelwe ngeye Christian Care.
Ukusweleka kwembiko mayelana ngalindoda kwenza ngesaba ngamandla.
Ingqondo yami yazula zula ngaqala ukukhumbula ubaba.
Sekuleminyaka elitshumi lanhlanu ubaba wabhubha.
Impilo yakhe yayinzima ukuzwisisa.
Kumpilo yakhe yonke wayeliswana lefundo, ephatheka kakhulu ngendaba zesikolo langezemfundo.
Wayengumqondisi.
Lokhu wayekwenza ngemisebenzi langezandla.
Engangikwesaba kakhulu yisandla sakhe kanye lelizwi lakhe.
Wayesikhumbuza mihla lemihla ukuthi wayefundile.
Ugogo wayeyandise ukusitshela ngobunzima ahlangana labo ngesikhathi ehambisa ubaba esikolo.
Abakhula lobaba bona babesitshela ukuthi wayeyintshantshu yokulwa ikhakhulu ngamalanga okudhibhisa inkomo.
Ngelinye ilanga sathi siphendla kwelinye igabha likagogo sahlanganana lengwalo zempumela lamabhuku esikolo kababa.
Wayelesiphiwo impela.
Kumgceke ukuthi impilo yakhe yayimumethe okunengi.
Okunye silakho kodwa okunengi sokwalahleka.
Okuseleyo lingcwaba, ugwalo lokufa, izithombe ezimbalwa, ugwalo lwendlu kanye lombalo wokuthi ilifa lakhe lizanikezwa kanjani.
Kuyini okuzadluliswa kubatsha bakusasa?
Ingqondo le iyesabisa kakhulu.
UGeorge Rubatso Marange ukhunjulwa kugwalo lwamaqhawe njengomuntu owalwela ilizwe njalo owayephatheka kwezombusazwe.
Wafa ngo1997 eleminyaka engatshumi ayisithupha lasikhombisa.
Imbali yakhe itshengisa impilo yakhe, okhokho bakhe, imfundo kanye lemisebenzi yakhe kwezombusazwe kubandla leSRANC, ZAPU, PCC kanye lePF, ukubotshwa kwakhe langalokhu akwenza ngemva kukazibuse kubandla leZAPU leZANU PF.
Lokhu kutshengisa sobala ukuthi ngumuntu owayelezicoco kwezombusazwe.
Ngombiko lo, ngathatha ugwalo lweChristian Care.
Ugwalo lolu lwaluqatha ngakho ngangikhangelele ukuthi ngizathola imbiko eminengi ngalindoda.
Ngesikhathi ngiqeda lolugwalo nganenzelela ukuthi kulentaba yembali eyayingekho kuleyondlu yembali.
Kuyimbali eyayingabuthaniswa ngemva kokukhuluma labangane bakhe lemuli yakhe lalabo asebenza labo.
Ugwalo lweChristian Care lukhona ukudida ingqondo zabantu.
Lumumethe uncedo olwaphiwa uMarange hatshi ezombusazwe.
Engakutholayo singakufaka kuziqembu ezinhlanu: ezombusazwe, abangane, imuli, imfundo kanye lempilakahle kaMarange.
Ugwalo lolu lugcwele imbiko yabantu ababezwela uMarange kodwa kungayisikho ukuthi babevumelana lemisebenzi yakhe.
Kwezombusazwe kulembiko yokuthi uMarange wahlukuluzwa kakhulu nguHulumende kaIan Smith.
Wabotshwa ngo1974 wazokhululwa ngo1979.
Wayetshintshwa tshintshwa amajele esuka eWha Wha, esiwa eMarendellas, wasiwa eGwelo Prisons langase Gonakudzingwa.
Abomthetho babetshintsha imithetho ukuze ahlale ejele.
Okweminyaka elitshumi lesithupha wayeyindoda ekhululekileyo okwenyanga eziyisithupha kuphela.
Kwesinye isikhathi wake waba ngumsekeli womgcini sikhwama sebandla lePCC.
Impilo yake yahuga abanengi ababalisa abangane, inhlanganiso ezithile ekhaya laphetsheya.
Inhlanganiso lezi zibalisa iAmnesty International, International Defence Fund le International Red Cross.
Imuli zase Germany zanikeza isandla besiza iqhawe leli besekela imisebenzi ayeyenza.
Kodwa iChristian Care ayithakazelelanga ukusizwa kukaMarange ngoba belombono wezombusazwe otshiyeneyo.
Ngokwedlulisa kwabangane laba, imuli yakoMarange bathola usizo lwemali yesikolo, bethelelwa indlu, izigqoko langencedo lwempilakahle.
Umyeni wakhe uMavis Sachikonye, umamazala kanye labantwana bakhe ababili uEdwin loTikko labo ngabanye abalotshwe kulolugwalo ukuthi bathola uncedo oluvela kunhlanganiso zaphetsheya.
Abanye abalotshiweyo kubalisa oyisezala, abazali bakhe, umzukulu kanye lomalume.
Ebotshiwe bathi iqhawe lethu laliphatheke kakhulu ngempilakahle yomyeni wakhe langokuthi abantwana bakhe baphile kahle njalo baya esikolweni yini.
Waqhubeka ekhokhela imuli yakhe yiloba wayesejeli.
Umyeni wakhe waze waphuma elizweni esiyaphetsheya ukuyafunda lokuya sebenza.
Umamazala labantwana basala beyibo izihlobo zasenduze.
Kwathi ngemva kukazibuse uMarange wathatha omunye umfazi okuthiwa nguThembani Marange.
Ngesikhathi libotshwa, iqhawe lethu lalingumbalisi.
Waqhubeka ezimisele ekufundiseni.
Wayefunde ezomnotho losizo kumpilakahle yabantu.
Ingwalo lezi zitshengisa iqhawe elilembali engekho kundlu yethu yembali.
Kayisuye yedwa olembali engaziwayo.
Manengi amaqhawe akusimo esifanayo.
Simele sigcine imbali yamaqhawe ethu, ngoba singekela ikusasa iyabe ingela mbali yamaqhawe ethu.
Indaba le ithethwe kuThe Patriot yamhlaka Ntulikazi 25-31 2014

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

Latest articles

UK in dramatic U-turn

By Golden Guvamatanga and Evans Mushawevato ‘INEVITABLE’ encapsulates the essence of Britain and the West’s failed...

Rich pickings in goat farming

By Kundai Marunya THERE is a raging debate on social media on the country’s recent...

ZITF 2024. . . a game changer

By Shephard Majengeta THE Zimbabwe International Trade Fair (ZITF), in the Second Republic, has become...

Zim headed in the right direction

AFTER the curtains closed on the Zimbabwe International Trade Fair (ZITF) 2024, what remains...

More like this

UK in dramatic U-turn

By Golden Guvamatanga and Evans Mushawevato ‘INEVITABLE’ encapsulates the essence of Britain and the West’s failed...

Rich pickings in goat farming

By Kundai Marunya THERE is a raging debate on social media on the country’s recent...

ZITF 2024. . . a game changer

By Shephard Majengeta THE Zimbabwe International Trade Fair (ZITF), in the Second Republic, has become...

Discover more from Celebrating Being Zimbabwean

Subscribe now to keep reading and get access to the full archive.

Continue reading